Fotoğraflarla Çanakkale Savaşı 18 Mart 1915 – 9 Ocak 1916 tarihleri arasında yaşanan, 8,5 ay süren, metrekareye 6000 merminin düştüğü, savaşa katılan tarafların 500.000’den fazla zayiat verdiği, insanlık tarihinin en kanlı ve en uzun savaşlarından biri olan Çanakkale savaşına dair günümüze ulaşan fotoğrafları içermektedir. Çanakkele Savaşının içeriğine dair daha ayrıntılı diğer makalemizin linki bu makalenin sonunda yer almaktadır.
57. Piyade Alayı, 25 Nisan 1915’te Arıburnu’nda, sayıca 4-5 kat büyük ve donanmasının topçu ateşiyle desteklenen Anzak çıkarmasını, Mustafa Kemal’in “Ben size taarruz emretmiyorum, ölmeyi emrediyorum” emriyle süngü takarak durdurup kıyıya geri sürdü. Bu çıkarma başarılı olsaydı Anzaklar Gelibolu’nun kuzeyini ele geçirerek, Seddülbahir’deki İngiliz-Fransız birlikleriyle birleşerek Osmanlı savunmasını iki cepheden kuşatabilirdi. 57. alayın büyük bir kısmı o gün şehit düştü.
1915’teki manzara, Walker’s Ridge’den Suvla Ovası’na doğru kuzeybatıya bakıyor. Suvla Körfezi, Okyanus Plajının ucunda yer almakta olup, uzaklarda Suvla’nın kuzey ucundaki yer, Kireç Tepe’dir.“Ağustos Taarruzu” sırasında İngiliz kuvvetleri Suvla Koyu’na indi, Suvla Ovası’nın büyük bir kısmını ele geçirdi, ancak Türk hatlarını kıramadılar. Bu saldırının başarısızlığı Çanakkale savaşının gidişatını değiştirdi
IX Corps’un İngiliz birlikleri, Suvla’ya inişten sonra, Ağustos saldırısından önce bir sahil yamacına yayılmıştı. İngiliz gemileri denizden görülebilir. Fotoğraf Merkezi Basın / Hulton Arşivi.
Walkers Ridge, Soldaki resimde, Gelibolu’da bir siperdeki piyadeler ve hafif atlılar.(soldaki resim) Walker’s Ridge, Sağdaki resimde, 30 Nisan’da bir siperde askerler. Fotoğraf: Hulton Arşivi.Walker’s Ridge‘in günümüzdeki adı Kılıçbayırı. Osmanlı kaynaklarındaki asıl adı Bomba Sırtı olarak bilinir. Ancak bazı haritalarda bu bölge Merkez Tepe olarak geçer. Walker’s Ridge, ismini, burada savaşan Yeni Zelandalı Teğmen A. S. Walker’dan almıştır.
Gelibolu’da çatışmaların yoğun yaşandığı bir bölgede Türk siperleri:
Gelibolu’da çatışmalar 25 Nisan 1915‘te ANZAK ve İngiliz-Fransız kuvvetlerinin çıkarma yapmasıyla başladı. 18 Mayıs 1915, 6-10 Ağustos 1915 (Anafartalar Muharebeleri) ve 21 Ağustos 1915 tarihlerinde en yoğun çatışmalar yaşandı.
Gelibolu’da bir siperde Türk askerleri:Osmanlı ordusu, Çanakkale Cephesi’nde 5. Ordu (315.000 asker) olarak örgütlendi. Bu ordu, 14 tümen, 6 kolordu ve 9 topçu alayından oluşuyordu. Ana tümenler: 7., 9., 15., 16., 19., 5. ve 11. Tümenler. Topçu birlikleri, sahil bataryaları ve mayın hatları Osmanlı savunmasının temel unsurlarıydı.
Türk keskin nişancılarına hedef sunan bir İrlanda piyadesi:Fotoğraftaki asker Britanya birliklerinden, İrlandalı olması net bilgi olmamakla birlikte olası. İrlanda, Britanya Ordusu’nun parçası olarak Çanakkale’ye yaklaşık 4.000 asker gönderdi. Dublin Fusiliers ve Royal Munster Fusiliers gibi İrlanda alayları, özellikle Seddülbahir’de ağır kayıplar verdi.
Fotoğraflarla Çanakkale Savaşı içeriğindeki bu fotoğrafta Anzak siperlerindeki, bir grup asker görülmekte. Çanakkale Savaşı’nda ANZAK (Avustralya ve Yeni Zelanda Kolordusu) yaklaşık 75.000 askerle savaşa katıldı. 25 Nisan 1915’te Arıburnu ve Anafartalar’a çıkarma yaptılar. Savaş boyunca ANZAK birlikleri yaklaşık 28.000 kayıp (8.700 ölü, 19.000 yaralı) verdi.
Bir istihbarat subayı olan Yüzbaşı Aubrey Herbert, resimde görülen esir alınmış Türk askerlerini sorguladı.
On altı kişiyi sorguladıktan sonra, raporunda yazanlar şu şekildeydi: Türk tarafında yemekler iyi, mühimmatlar bol, moraller yolunda. Savaşın yarattığı bıkkınlık var fakat son derece disiplinliler ve komutanlarına inanıyorlar, Kazanacaklarını düşünüyorlar.
3. Kolordu komutanı Esat Paşa, Anzak bölgesini de içine alan Gelibolu cephesinin kuzey bölgesinden sorumlu, bir grup subayla bir masada oturuyor. Müttefik komutanları, 1915’te hem Türk askerlerini hem de komutanlarını hafife aldılar.
Gelibolu’daki Alman Askeri Misyonu’nda görevli Alman subayı Hans Kannengiessr, Esat’ı şöyle anlatıyordu: Son derece iyi bir komutandı, özgüveni yüksekti. Hızlı, sakin bir şekilde ama titizce değerlendirildikten sonra, net kararlar alırdı.
Nusret Mayın Gemisi, 18 Mart 1915 öncesinde Çanakkale Boğazı’na döşediği mayınlarla Bouvet, Irresistible ve Ocean zırhlılarının batmasına neden olarak savaşın seyrini değiştirdi. 1955 yılına kadar hizmet verdi, sonra sivil kullanıma geçti.
Deniz Harekatı sonucunda İtilaf Donanması’nda Irresistable, Ocean, Bouvet zırhlıları batmış; Inflexible, Agamemnon, Goulois, Souffren ağır yara alarak saf dışı kalmıştır. Batan gemilerle 44 top kaybedilmiş, 800 denizci ölmüştür.
Resimde Irresistable’ın batma anları görülmekte.
Çanakkale savaşı, Türk topçu birliği:
Çanakkale Savaşı’nda Osmanlı topçu birlikleri, boğaz savunmasının temel unsuruydu. 78 ağır top, 230 sahra topu, 60 uçaksavar ve sahil bataryalarıyla desteklenen birlikler, Müttefik donanmasına ağır kayıplar verdirdi. 18 Mart 1915’te özellikle Rumeli Mecidiye ve Anadolu Hamidiye bataryaları kritik rol oynadı.
Fotoğraflarla Çanakkale Savaşı dizisindeki bu en dingin fotoğraflardan biri ve dinlenme alanında Türk birliklerini gösteriyor.Çanakkale’de savaşan 5. Ordu’ya bağlı 14 tümen, İstanbul, Bursa, İzmir, Konya, Erzurum, Edirne, Manastır ve Şam gibi merkezlerden gelen askerlerden oluşuyordu. Yaklaşık 315.000 Osmanlı askeri cephede savaştı.
Ele geçirilen bir mevzide Osmanlı kurmayları: Çanakkale Savaşı sırasında Osmanlı ordusunda yaklaşık 6.000 subay görev yapıyordu. Bu subayların büyük bir kısmı 5. Ordu bünyesinde savaştı. Osmanlı ordusunda tugay, alay ve tabur komutanları genellikle yarbay ve binbaşı rütbesinde, tümen komutanları ise albay veya general rütbesinde görev aldı. Savaş süresince Osmanlı ordusu, 2.000’den fazla subay kaybı verdi.
Mustafa Kemal, Anafartalar Grubu Komutanı olduktan sonra 9., 12., 7., 5. ve 16. tümenler ve ihtiyat birlikleri ile 100.000’den fazla asker emrindeydi.
Fotoğraflarla Çanakkale Savaşı başlıklı yazımızın içeriğindeki en etkileyici fotoğraflardan biri: 1915 Çanakkale Savaşı’ndan kalma savaş malzemeleri.
Paslı bir kask, hasar görmüş matara, kullanılan kurşun kovanları ve dikenli tel, savaşın izlerini günümüze taşıyor. Bu tarihi eserler, Çanakkale ruhunu yaşatmak için Çanakkale Müzesi’nde sergilenmektedir.
Gelibolu savaşında kullanılan bir Türk askeri kemer tokası. Hilal ay ve yıldızını, Osmanlı İmparatorluğu’nun imparatorluk ordusunun sembolünü ve eski Osmanlıca kazınmış kelimeler “imparatorluk ordusu” olarak tercüme edilir.
Gözyaşlarınızı siliniz.
Huzur içindedirler.
Mustafa Kemal ATATÜRK
Çanakkale savaşına dair tüm deniz ve kara muharebelerinin anlatıldığı makalemiz için ÇANAKKALE SAVAŞI KARA VE DENİZ MUHAREBELERİ adlı makalemize göz atabilirsiniz. Vidyolar için Uztarih youtube kanalımızı ziyaret edebilirsiniz.
